SILAS MARNER - GEORGE ELIOT KİTAP YORUMU

Silas Marner, ince ve benim için çabuk biten bir klasik oldu.

Kitabın daha önce adını bile duymadığımı sanıyordum. Ta ki kitabı okuyup geri koymak için kitaplığa bakana kadar.

Kitaplıkta, en kıyıda köşede, seviyeli İngilizce kitaplarımın arasından bir adet Silas Marner daha bana bakıyordu :) Kitabı ne kadar yok saymışsam kitaplıktaki varlığından bile haberdar değildim, görünce şaşırdım tabii.

Yazarın kadın olduğunu öğrenince de şaşırmıştım. Ama ilki kadar değil :) Ciddiye alınmak için erkek ismi kullanan ilk yazar, ‘’Mary Anne Evans’’ yani ''George Eliot'' değil sonuçta.

 

KİTABIN KONUSU :

Yıllar önce, haksız yere hırsızlıkla suçlanarak kilise cemaatinden kovulan dokumacı Silas Marner, gönüllü sürgün olarak Raveloe köyüne yerleşir. Köy halkıyla görüşmeyen, özel yaşamını sır gibi saklayan dokumacı için hayat, sabahtan akşama kadar tezgâhı başında çalışmaktan ve kazandığı paraları biriktirmekten ibarettir. Ama günün birinde altınlarının çalınması ve çok kısa bir süre sonra da evinin yakınlarında annesi ölen bir bebeğin emekleyerek kapısına gelmesiyle yaşamı ve dünyaya bakışı tamamen değişir. Bu arada, Silas Marner’ın ve bebeğin yolları, köyün en güçlü, en varlıklı adamının oğluyla çakışacaktır.

(arka kapaktan)

İngiliz klasikleri okumayı zaten sevdiğim için konusunu okuyunca üstüne çok fazla düşünmeden Silas Marner’i aldım. ‘’Haksızlığa uğrayacak, gönüllü sürgün edilecek, gizemli bir dokumacı olarak hayattan elini eteğini çekmiş Silas Marner, sadece dokumacılıkla uğraşıp topluma yabancılaşmışken altın saçlı bir bebek gelecek ve bu bebekle beraber ben bu adamın değişimini izleyeceğim.’’ diye düşünüyordum. Yani odak noktam bebeğin gelmesi ve Silas Marner’in sıcak değişimini izlemekti.

Kitabı ilk bölümün yarısına kadar bir anlam veremeden okuyabilirsiniz. İngiliz klasiklerine alışkın olmayan biri ‘’Ben ne okuyorum?’’ bile diyebilir. Ama ilk bölümün sonunda Silas Marner’in uğradığı ihanet okuyucuyu yakalıyor, oraya kadar sabır :) Yani en azından ben oradan sonra kaptırıp okumaya başladım.

🌼

Kitabın ilk başta beni sabırsızlandıran ama sonradan sevdiğim bir özelliği vardı. Bu özellik sayesinde roman okuyormuş gibi değil de karakterlerinin içini bildiğim bir film çekimi izliyormuş gibi hissettim. Dediğim gibi benim odak noktam bir an önce bebeğin gelmesiydi hahah çünkü arka kapak laneti :) 

Orada yazan şeyin HEMEN olmasını bekliyordum. Ama önce Silas Marner’in uğradığı ihaneti öğreniyoruz (doğal olarak). Sonra sahne değişiyor, Silas Marner’den önce gönüllü sürgüne gideceği Raveloe köyüne uğruyoruz. Oradaki zenginlerin konağına uğrayıp Godfrey ve Dunsey kardeşleri tanıyoruz. Bir şeyler oluyor sonra sahne yine değişiyor, bu sefer neredeyiz? Raveole köyünün -bizdeki karşılığı kahvehane olan- Rainbow’undayız, köy ahalisinin konuşmalarını dinliyoruz. Silas Marner sahneye giriyor, sahne değişiyor…

İlk yarıda biraz sıkıldığımı itiraf etsem de fena bir kitap değildi. Zaten son yarısı sürükleyiciydi. Birkaç yerde ufak çaplı şok bile geçirdim denebilir :) Okutuyordu kendini :)

https://i.pinimg.com/originals/87/7b/ef/877bef7424e93c9eba1c7bab2b2cea32.gif

Ciddi bir toplum ve din eleştirisi yapmış yazar kitapta :

• Eski zamanların köylüleri için, doğrudan tecrübe ettikleri dışındaki dünya gizemli bir bölgeydi: yolculuğa çıkmamış düşünceleri için gezginlik hâli, baharla dönen kırlangıçların kış yaşamı gibi belirsiz bir kavramdı.

• Zengin dilediğince yiyip içiyor, yakalandığı gut ve felci saygın ailelerin gizemli yollarla başına gelen şeyler olarak kabul ediliyordu; fakirse zenginin eğlenceli bir hayat sürmeye tamamen hakkı olduğunu düşünüyordu; üstelik o ziyafetler, fakirlerin unutamayacakları yemek artıklarının çoğalmasına yol açıyordu. (bunu bekliyordum.)

• Doğru düzgün bir kocası varsa bir kadın iradeye ihtiyaç duymaz. (böyle bir cümleyi iki katı bekliyordum.)

Yazarın o zamanın toplumunda yaptığı tespitler günümüz toplumunda bile geçerliliğini koruyor bence. Yanlışsa yanlış deyin :D

• Kararları başkasına bırakıp onları suçlama işini üstlenmek, yöneticiliği yürütmenin en iyi yoludur. Bence, bu yöntem pek çok kişiyi kalp krizinden kurtarır.

• Komşularımıza kolay kolay teselli veremememizin bir nedeni, bütün iyi niyetimize rağmen sözlerimizin daha dilimize gelmeden değerini kaybetmesi olsa gerek. Bencilliğimizle çeşnilendirmeden domuz sosisi ya da budu gönderebiliriz; oysa dilin akışında, kesinlikle bir karışık toprak çeşnisi vardır.

https://thumbs.gfycat.com/LiquidUnfitCurassow-size_restricted.gif

Toplumsal tespitlerini geçtim yer yer öyle güzel bireysel tespitler de vardı ki altlarını çizmeden geçemedim.

• Kazandığı her bir peninin bir nedeni olduğu o yıllarda pek de sevmezdi parayı; çünkü o zaman sevdiği ‘’nedeni’’ydi. Ancak herhangi bir nedenden yoksun olduğu bugün, parayı dört gözle bekleme ve eline alma alışkanlığı, adeta ihtiras tohumlarını yeşertmek için verimli bir toprak işlevi görüyordu.
• Kendini pirüpak tutmak için beyaz yalanlar ve kaçamak sözlere başvuran bir zihin, büyük bir ressamın kendisi dışında kimsenin fark edemeyeceği hatalı fırça darbeleri karşısında hissettiği gibi huzursuzdur aslında; o kaçamak sözler ve davranışlarsa, birer yalana dönüşünce sadece birer aksesuarmış gibi kolayca benimsenir.

 

Silas Marner’in düştüğü boşluğu anlattığı kısımlar da gerçekten iyiydi. Yaşadım ben de o hissi -yani daha önce başına böyle bir olay gelmemiş biri ne kadar yaşayabilirse o kadar-.

• Marner’ın düşünceleri eskisi gibi hareket edemezdi artık, ağır aksak yürüyen bir karıncanın yuvasına dönüş yolu üzerinde toprakta bir yarıkla karşılaşması gibi, önünde açılan boşlukla yolunu şaşırmıştı.
• Yaşlı adamın niyetinin iyi ve dostane olduğunu hissediyordu, ancak güneş sefillerin üstüne nasıl düşerse, iyilik öyle geliyordu ona – tadını çıkaracak dermanı bulamıyor, kendisine çok uzak olduğunu hissediyordu.

 

Birkaç mizah öğesi de vardı ki kitapta onlar da fena değildi bence. Effie’nin o makasa, onun o kırt kırt sesine duyduğu ilgi falan :)

• Sesin burnundan öteye gitmediği zaman, iyi sayılır!  :D
• Kitabını alır ve gözleriyle bir süre satırları takip eder, ancak kısa süre sonra, ne zamandır dolanmakta ısrar etmekte olan düşünceleri gibi, gözlerine de dolanma izni çıkarırdı.

 

https://biblionyan.files.wordpress.com/2018/08/reading-gif.gif

Sonuç olarak ‘’Koşun okuyun!’’ diyeceğim bir klasik değil ama ‘’Okuyun.’’ diyebileceğim bir klasik oldu benim için Silas Marner. Unutmak istemediğim birkaç alıntıyla daha Silas Marner yorumumu sonlandırıyorum. Sevgilerle…

Bellek, gerçekliği anlaşılmış bilgilerle aşılandığı zamanlarda, şaşırtıcı bir şekilde nasıl verimli olursa…

‘’Evet tatlım, evet,’’ dedi Mr. Lammeter, ‘’İnsan yaşlandıkça öyle hissediyor. İhtiyarlara her şey kasvetli görünür; arada bir dünyanın her zamanki dünya olduğunu onlara hatırlatacak bir genç olmalıdır yanlarında.’’

🌼